Grijze lucht en miezerregen. Kees Timmerman (80) heeft vuilniszakken meegenomen om op de natte bank te leggen. Toepasselijk weer voor een mooie plek waar ooit veel leed was. Kamp Oranje en kamp Ybenheer liggen vlak bij elkaar en we bevinden ons in kamp Oranje, nu een opgeruimd bos met gras, struiken en bomen. Alleen de informatieborden herinneren ons aan wat hier gebeurd is. Vanaf 1941 tot en met 1966 herbergden de kampen wel twaalf verschillende soorten groepen, zoals onder andere contractbrekers, joodse mannen, NSB’ers en de laatste bestemming was als woonoord van Zuid-Molukse ex-militairen en hun gezinnen.
Kees is gepensioneerd geschiedenisleraar en vertelt graag en boeiend over de kampen. „In 1970 kwam ik tegenover kamp Oranje te wonen en ik wist meteen dat ik de geschiedenis ervan wilde vastleggen”, zegt Kees. Dat zou nog even duren, maar in 2017 is het zover. Dorpsbelang oppert het plan om informatiepanelen te plaatsen op de velden waar vroeger de barakken stonden en van het een komt het ander. Het terrein is van Natuurmonumenten en dus moet er toestemming gevraagd worden. Geen probleem en de samenwerking verloopt uitstekend. Maar er gebeurt meer, veel meer.
Handen in een
Om geïnteresseerde bezoekers naar de kampen te krijgen, moeten de nu overwoekerde velden toegankelijk gemaakt worden. Zorgboerderij De Geitenmeijerij biedt uitkomst door hier een mooi project van te maken voor de mensen die op de dagbesteding komen. Die genieten er enorm van, ze werken lekker buiten en zien het resultaat voor hun ogen ontstaan. Ook nu nog onderhouden zij de terreinen.
Zo ontstaat als vanzelf de werkgroep Natuurmonumentencommunity Fochteloo (NMCF), een samenwerkingsverband tussen Dorpsbelang, Natuurmonumenten, de zorgboerderij en twee leden op persoonlijke titel, waarvan Kees er een is. Per 1 januari 2019 krijgt de community groen licht om aan de slag te gaan. En dat doet ze. Met financiële ondersteuning van diverse kanten worden er tal van activiteiten ontplooid. Met name educatie is een belangrijk speerpunt.
Kees vertelt dat er veel scholen op bezoek komen. „Voor kinderen is kijken niet genoeg, ze moeten iets doen. Daarom hebben we het paspoort Ybenheer & Oranje ontworpen. De kinderen krijgen het paspoort aan het begin van de rondleiding en maken de opdrachten die er in staan. Deze opdrachten gaan niet alleen over de geschiedenis van de kampen, maar ook over de natuur en het Stellingwerfs, de taal die hier gesproken wordt.” Het is een prachtig uitgevoerd boekje, zo eentje wil je graag hebben als kind.
Herdenking
De eerstvolgende grote activiteit is de herdenking van 80 jaar vrijheid. Op 15 augustus 2025 vindt vanaf 14.00 tot 15.00 uur een bijeenkomst plaats op het voormalig Oranjekamp, waarbij het definitieve einde van de Tweede Wereldoorlog herdacht wordt. Er zullen sprekers zijn met persoonlijke verhalen en elke bezoeker krijgt een stijlvolle herinnering mee. Ook wordt er ter plekke een herinneringswand gemaakt, die gevuld wordt met bij de sprekers passende foto’s. Kees kijkt hier naar uit. „Ik ben altijd al geboeid geweest door het leven en leed van de gewone man. In deze kampen werden mensen geplaatst die niet welkom waren en in de anonimiteit moesten blijven. De NMCF zorgt er voor dat deze groepen onder de aandacht blijven.”
Meer weten over dit bijzondere initiatief? Neem dan contact op met dorpencoördinator Marten Tel.